Zuur-base-evenwicht – blijf altijd in balans
De pH van het lichaam is een lastige kwestie. Het kan worden beïnvloed door een verscheidenheid aan verschillende factoren (bijvoorbeeld voeding of de kwaliteit van de lucht die we inademen) en kan dan vaak uit balans raken. In dergelijke gevallen moet je stofwisseling de pH-waarden zo snel mogelijk reguleren. Hij heeft dus zijn handen vol om de pH-waarde van je lichaam op het juiste niveau te houden. En dit is precies waar het zuur-base-evenwicht een rol speelt.
7 Min
Leestijd
Zuur-base-evenwicht – wat is dat?
Het zuur-base-evenwicht beschrijft het lichaamseigen buffersysteem voor het reguleren van de pH-waarde. Als een strenge uitsmijter controleert dit systeem continu de pH-waarde van uw lichaam op ongenode gasten. Indien nodig neemt het vervolgens compenserende maatregelen, nodigt het meer gasten uit die zich aan de ‘dresscode’ houden en gooit onruststokers de deur uit.
Als uw pH-waarde bijvoorbeeld te laag en dus te zuur is, zal het zuur-base-evenwicht meer basen leveren of zuren weggooien om de fluctuatie te compenseren. Als het tegenovergestelde gebeurt en je pH-waarde te hoog of te basisch is, moeten een paar basen het feest verlaten en is het happy hour voor zuren.
De buffersystemen van de zuur-base balans
Als het om de buffersystemen van de zuur-base balans gaat, moet er onderscheid gemaakt worden tussen open en gesloten buffersystemen.
Open buffersystemen
Deze systemen kunnen overtollige zuren of basen direct afvoeren als ze problemen veroorzaken. Het bicarbonaatbuffersysteem zorgt er bijvoorbeeld voor dat ons lichaam te veel zuur in de vorm van kooldioxide (CO2) rechtstreeks via de longen uitademt.
Als alternatief kan het organisme de zuren verwijderen door uitscheiding via de nieren met behulp van het ammoniumbuffersysteem. Afhankelijk van welk open buffersysteem de meest voor de hand liggende oplossing voor het zuurprobleem is, worden de zuren omgezet in CO2 of ammonium.
Gesloten buffersystemen
Bij gesloten buffersystemen ziet het er anders uit. Ook hier kunnen problematische zuren en basen onschadelijk worden gemaakt doordat het lichaam ze aan andere stoffen bindt en zo onschadelijk maakt. Ze kunnen het lichaam echter niet op deze manier verlaten, maar blijven in het betreffende buffersysteem.
Een goed voorbeeld hiervan is het eiwitbuffersysteem, waarbij zure waterstofionen (H+) worden gebonden aan het rode bloedpigment hemoglobine of aan het bloedplasma-eiwit albumine. De geïoniseerde zuren vormen dan geen gevaar meer voor de pH-waarde, maar circuleren nog steeds in de bloedbaan.
Normwaarden voor de pH-waarde van het lichaam
Over waterstof gesproken: De positief geladen waterstofionen, ook wel hydronen, H+ of protonen genoemd, spelen een uiterst belangrijke rol in de pH-waarde van het lichaam. Het doel van alle buffersystemen in de zuur-base balans is om de protonenconcentratie in het organisme zo constant mogelijk te houden.
Dit is best ingewikkeld als je bedenkt dat de pH-waarde niet overal in het lichaam hetzelfde is. Ter vergelijking:
- pH-waarde van het bloed: 7,35 tot 7,4 (basisch)
- pH-waarde van de dunne darm: 8,0 (basisch tot alkalisch)
- pH van de dikke darm: 5,5 tot 6,5 (zuur)
- pH-waarde van lever en galblaas: 7,1 (basisch)
- pH-waarde van de vrouwelijke vaginale flora: 4,0 tot 5,0 (zuur)
Afwijkingen van deze standaardwaarden van rond de ± 0,05 zijn echter niet het einde van de wereld. Als er echter afwijkingen zijn van ± 0,06 of meer, moet u opletten. Het zuur-base-evenwicht wordt dan bedreigd met enorme verstoringen, die ook de stofwisseling en de orgaanfunctie kunnen beïnvloeden.
Verzuring: een te hoge protonconcentratie
Er wordt gezegd dat het lichaam hyperaciditeit (acidose) heeft als de H+-concentratie te hoog is. De pH-waarde is dan te laag en ligt ruim onder de 7,35 , met verstrekkende gevolgen voor de gezondheid.
Oorzaken van acidose
Naast de consumptie van te veel zuur voedsel, treft acidose vooral mensen die lijden aan ademhalingsproblemen, longziekten of chronische stofwisselingsstoornissen.
Symptomen van acidose
De zure afvalproducten die zich tijdens acidose in het lichaam ophopen , hebben een enorme impact op zowel de stofwisseling als de orgaanfunctie . De lijst met mogelijke symptomen is lang en omvat:
- Gebrek aan motivatie
- Verlies van eetlust
- verhoogde gevoeligheid
- Immuundeficiënties
- Haaruitval
- Huid problemen
- Hartritmestoornissen
Sommige deskundigen zijn er zelfs van overtuigd dat hyperaciditeit bijdraagt aan de vorming van vrije radicalen, die extra oxidatieve stress op het lichaam veroorzaken. Naarmate de ziekte vordert, neemt de kans op reumatische aandoeningen en hart- en vaatziekten toe.
Voorkom en verhelp hyperaciditeit
Als er een onderliggende onderliggende ziekte is, moet acidose medisch worden behandeld. Correctie is dan mogelijk door bijvoorbeeld bicarbonaat (Bullrich zout of baking soda) toe te dienen. Bij ziekten zoals diabetes wordt ook regelmatig bloed gewassen om zure afvalproducten en andere schadelijke ophopingen van metabolische afvalproducten uit het bloed te verwijderen. Er zijn ook enkele ‘ontzurende’ alledaagse maatregelen, zoals: B.
- Zuur uitzweten in de sauna
- Verwijder zure gifstoffen uit het lichaam door middel van massage
- veel drinken om vooral zure stoffen weg te spoelen
- niet roken (ja, nicotine is ook een verzuurder)
Als het om voeding gaat, is één ding bijzonder belangrijk om hyperaciditeit te voorkomen: vermijd zuurvormende stoffen en volg een alkalisch dieet . Er moet onderscheid worden gemaakt tussen goede en slechte zuurgeneratoren. Goede zuurvormers zijn zuurrijk, maar belasten de stofwisseling niet zwaar. Bovendien moeten ze, als belangrijke voedingsbronnen voor vitamines , mineralen en essentiële aminozuren, op zijn minst af en toe in de voeding worden opgenomen.
Klassieke voorbeelden van goede zuurgeneratoren zijn:
- Noten
- Peulvruchten
- Taugé
- Volkoren granen
Aan de andere kant worden voedingsmiddelen die niet alleen zeer zuur zijn, maar ook destofwisseling onnodig belasten, als slechte verzurende middelen beschouwd. Bovendien bieden de meeste zuurvormers in deze categorie geen significante voedingswaarde voor het lichaam. In deze context moet u zeker vermijden:
- Alcohol
- Afgemaakte producten
- vette worst
- Gerookt vlees
- Frisdrank
- Snoepgoed
- Pasta gemaakt van witte bloem
- witte (gepolijste) rijst
Hypoacidificatie: protonconcentratie te laag
Nu zijn zuurvormers, zoals aangegeven, niet altijd schadelijk voor de gezondheid. Je lichaam heeft zelfs een bepaalde hoeveelheid zuren nodig. Hypoacidificatie (alkalose) treedt op wanneer het organisme niet voldoende zure componenten ontvangt. De protonenconcentratie in het bloed is dan te laag, waardoor de pH-waarde stijgt.
Respiratoire alkalose
Weet je wanneer je in paniek raakt, paniekerig begint te ademen en je plotseling duizelig voelt? Hyperventilatie met verhoogde ademhalingsfrequentie is een van de meest voorkomende oorzaken van voorbijgaande alkalose. In relatief korte tijd wordt veel CO2 uitgeademd, waardoor de zuurwaarde daalt.
Enerzijds kunnen psychologische oorzaken zoals stress, opwinding, paniek, angststoornissen of zware sporttraining hyperventilatie veroorzaken . Hier verdwijnt de respiratoire alkalose meestal snel. Ziektegerelateerde alkalose van dit type is veel erger. Het wordt meestal veroorzaakt door longziekten zoals longfibrose of longembolie.
Wees voorzichtig bij het beklimmen van bergen: berglucht is over het algemeen minder zuurstofrijk, daarom gaan we sneller ademen als we op grote hoogte verblijven. Dit heeft hetzelfde effect als hyperventilatie en kan dus ook alkalose veroorzaken. Bergbeklimmers moeten er daarom voor zorgen dat ze niet te lang de hoogste toppen beklimmen.
Metabole alkalose
Als het om metabole alkalose gaat, moet er onderscheid gemaakt worden tussen twee verschillende vormen.
- Additie-alkalose: Deze metabole alkalose treedt op wanneer het lichaam te veel basen absorbeert. Dit gebeurt onder meer als je grote hoeveelheden natriumwaterstofcarbonaat, of kortweg zuiveringszout, consumeert. Het natriumzout van koolzuur is uiterst basisch en staat vooral bekend als bakpoeder, baking soda of baking soda.
- Subtractie-alkalose: Subtractie-alkalose treedt op wanneer deze wordt veroorzaakt door zuurverlies. Mogelijke oorzaken zijn braken, maagspoeling of het gebruik van laxeermiddelen en lisdiuretica, waarbij verhoogde hoeveelheden zure zouten en elektrolyten uit het lichaam worden gespoeld.
Symptomen van alkalose
De symptomen van alkalose zijn vaak afhankelijk van het type hypoverzuring. Bij metabole alkalose is er sprake van een verlaagd kaliumgehalte in het bloed als gevolg van het verlies van elektrolyten. Het kaliumtekort (hypokaliëmie) manifesteert zich vooral in
- Hartritmestoornissen
- spierkrampen
- en spierzwakte.
Respiratoire alkalose wordt vaak gekenmerkt door een tekort aan calcium (hypocalciëmie) . Dit komt doordat de bloedeiwitten meer protonen vrijgeven als gevolg van het plotselinge verlies van CO2.
De vrijgekomen aanlegplaatsen van de eiwitten hebben een zeer verleidelijk effect op dubbel positief geladen calcium. Bij respiratoire alkalose wordt bloedeiwit steeds meer uit het bloedserum "gevist" en ontbreekt het daarom in andere delen van het lichaam. Klassieke symptomen van calciumgebrek en het hyperventilatieproces dat aan respiratoire alkalose voorafgaat zijn:
- Gevoel van kortademigheid
- hartkloppingen
- koud zweet
- Hoofdpijn
- Onaangename gevoelens (bijvoorbeeld jeuk of tintelingen)
- Pootpositie van de hand
- Gevoelens van duizeligheid
- glottale spasmen
- Beven
Behandel hypoaciditeit
Respiratoire alkalose is meestal niet levensbedreigend en vereist geen medische behandeling. De beste remedie tegen de causale hyperventilatie ken je misschien wel uit het bekende cliché: Breathe into the bag .
Door middel van zakademhaling neemt uw lichaam gedurende korte tijd CO2-rijke lucht op. Dit betekent dat de verloren kooldioxide opnieuw wordt ingeademd, waardoor de zuurniveaus weer in balans komen. Bij zeer ernstige paniekaanvallen worden soms kalmerende middelen toegediend, die de ademhaling weer vertragen en op een gezond niveau brengen.
Medische behandeling is echter belangrijk voor metabole alkalose . Op de lange termijn kan dit leiden tot een tekort aan weefsel en ernstige orgaanschade veroorzaken. Toediening van natriumchloride en, indien nodig, kalium of zoutzuur zijn vaak noodzakelijk voor de behandeling. De stoffen compenseren het zuurtekort en brengen het zuur-base-evenwicht weer in balans.
Het meten van het zuur-base-evenwicht – wanneer en hoe?
Met een bloedgasanalyse kunt u uw zuur-base-evenwicht laten meten. Naast parameters zoals de partiële druk, d.w.z. de zuurstof- en kooldioxideverdeling in het bloed, wordt hier ook de pH-waarde van het bloed gecontroleerd.
Een bloedgasanalyse wordt aanbevolen als u op basis van uw gezondheidstoestand of uw dieet en dagelijkse gewoonten vermoedt dat er sprake is van acidose of alkalose. U bent van harte welkom om de hierboven genoemde oorzaken en symptomen van een onevenwichtige zuur-base balans als leidraad te gebruiken.
7 tips voor een evenwichtige zuur-base balans
Conclusie: Zuur-base-evenwicht – een evenwichtige zaak
Onze zuur-base-balans beschikt over een reeks geavanceerde buffersystemen voor zelfregulering van de lichaamseigen pH-waarde. Ziekten, een ongezonde levensstijl en ongebruikelijke alledaagse situaties kunnen dit huishouden echter nog steeds uit balans brengen.
Het is daarom belangrijk om te zorgen voor voldoende balans, in ieder geval als het gaat om voeding en levensstijl. Een alkalisch dieet kan helpen, omdat het de gasten uit de zuurgroep, die vaak over de schreef gaan, onder controle houdt en zo de belasting van de stofwisseling verlicht.
Veelgestelde vragen over het zuur-base-evenwicht
Zijn er nog vragen onbeantwoord? We beantwoorden de belangrijkste vragen kort en bondig:
Zuur-base-evenwicht wat is dat?
Hoe reguleert u uw zuur-base-evenwicht?
Wat zijn symptomen van hyperaciditeit?
Typische tekenen van hyperaciditeit zijn:
- Gebrek aan motivatie
- gebrek aan eetlust
- Gevoeligheid voor prikkels
- verhoogde vatbaarheid voor ziekten
- Haar- en huidproblemen
- hart problemen
