Geen gevoel van verzadiging – nog steeds honger ondanks een uitgebreide maaltijd
Heb je soms het gevoel dat je eeuwig kunt blijven eten zonder dat je je vol voelt? De oorzaken hiervoor kunnen ziektegerelateerd zijn of een ongezonde levensstijl. Wij maken het duidelijk en helpen je om je gevoel van verzadiging terug te krijgen.
5 Min
Leestijd
De metafoor ‘eet als een dorsmachine’ is zeker van toepassing op mensen die zich niet vol voelen. Omdat hun lichaam hen ertoe verleidt eindeloos hongerig te zijn, eten ze soms letterlijk eindeloos of zijn ze voortdurend aan het snacken of snacken. Vol zijn? Geen. Voor je persoonlijke eetgewoonten is dit meestal allesbehalve gezond. En de oorzaken van het gebrek aan verzadiging wijzen meestal op gezondheidsproblemen of op zijn minst op ongezonde dagelijkse gewoonten. Wij leggen uit hoe dit komt en hoe je het gevoel van verzadiging opnieuw kunt leren.
Gevoelens van geluk na het eten - zo ontstaat het gevoel van verzadiging
Ons brein is een fascinerend wonder dat zelfs wetenschappers nog niet volledig hebben kunnen ontrafelen. Tot de grote onbekenden behoren enkele functionele mechanismen van de hypothalamus.
De naam van dit gedeelte van het diencephalon is behoorlijk mysterieus en betekent zoiets als 'achterkamer' of 'onderkamer'. En de machinaties van de hypothalamus zijn ook behoorlijk mysterieus. Dit is hoe het bijvoorbeeld het lichaam bestuurt :
- Bloeddruk
- Eetgedrag
- Slaapgewoonten
- Lichaamstemperatuur
- Water balans
- Seksueel gedrag
Hoe de hypothalamus dit precies doet, hebben wetenschappers nog niet altijd kunnen verklaren. Vooral als het gaat om de processen die betrokken zijn bij de regulering van de voedselinname, tasten voedingsdeskundigen nog steeds in het ongewisse over de achterkamer van de hersenen.
Ontwikkeling van het gevoel van verzadiging: wat is bekend
Wat wetenschappers nu met zekerheid kunnen zeggen is dat zowel het gevoel van verzadiging als het gevoel van honger samen in de hypothalamus ontstaan. Het hongercentrum in de laterale hypothalamus (LH) is verantwoordelijk voor het hongergevoel.
Het gevoel van verzadiging ontstaat daarentegen in het verzadigingscentrum van de ventromediale hypothalamus (VMH). Interessant genoeg zijn de honger- en verzadigingscentra nooit tegelijkertijd actief. Ze vervangen elkaar dus door een complex samenspel van signaalstimuli en hormonen:
- In de maag ontstaan de eerste impulsen van verzadiging: Als je honger hebt en iets eet, raakt je maag eerst vol. Hierdoor zet de maagwand uit, wat door maagmechanoreceptoren aan de hypothalamus wordt gerapporteerd. Deze boodschap vertegenwoordigt de eerste impuls tot verzadiging, maar veroorzaakt nog geen gevoel van verzadiging.
- Verdere verzadigingsimpulsen komen uit de darmen en de lever: de hypothalamus vindt de informatie over een uitgezette maagwand niet bijzonder overtuigend. Hij wil meer bewijs dat je echt vol zit. Meer specifiek wil hij weten of je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt met je eten. Het ontvangt deze informatie van de chemoreceptoren in de darmen en de lever. Ze analyseren de voedselpulp op de samenstelling van de voedingsstoffen.
Zonder stofwisseling en gelukshormonen is er geen gevoel van verzadiging
Je hypothalamus is echt heel cruciaal. Omdat zelfs de gecombineerde verzadigingsimpulsen van mechanoreceptoren en chemoreceptoren niet al zijn twijfels kunnen wegnemen of je wel echt genoeg hebt gegeten. Daarom vertrouwt hij alleen op jouw hormoonspiegels voor zijn uiteindelijke beslissing. Bovenal een verhoogde afgifte van metabolische hormonen zoals:
- Insuline (verantwoordelijk voor het suikermetabolisme)
- Leptine (verantwoordelijk voor de vetstofwisseling)
- en cholecystokinine (verantwoordelijk voor het galmetabolisme)
Tijdens de spijsvertering wordt het beschouwd als een belangrijke laatste verzadigingsimpuls. Daarnaast zijn gelukshormonen ook cruciaal voor het verzadigingsgevoel.
Want zodra de hypothalamus eindelijk klaar is met het beoordelen van je verzadiging, geeft hij gerichte stoffen vrij die bedoeld zijn om via het gevoel van voldoening je eetlust te beteugelen. Bovenal is het het gelukshormoon serotonine dat ervoor zorgt dat je je voldaan voelt na het eten en dus een gevoel van verzadiging creëert. Dus in zekere zin is een voldaan gevoel na het eten een gevoel van geluk.
Geen gevoel van verzadiging - oorzaken van gebrek aan verzadiging
Het pad van honger naar verzadiging is, zoals blijkt, behoorlijk complex. Het is geen wonder dat de lichaamseigen processen als het gaat om een vol gevoel om verschillende redenen niet meer synchroon lopen. Hormonen spelen opnieuw een cruciale rol.
Gebrek aan verzadiging en gebrek aan slaap
Zoals reeds vermeld is de hypothalamus naast het gevoel van verzadiging en honger verantwoordelijk voor je slaapritme. Gebrek aan slaap kan ervoor zorgen dat een deel van de hersenen gek wordt, vooral als het gaat om het vrijkomen van hormonen, omdat:
Wanneer je te weinig slaapt, maakt je lichaam meer van het stresshormoon cortisol vrij. Het hormoon stimuleert de eetlust en kan het vermogen van de hypothalamus om jouw verzadiging te beoordelen ernstig belemmeren.
Je leptineniveau raakt ook uit balans als je niet slaapt. Terwijl de concentratie van dit eetlustremmende hormoon afneemt, neemt het niveau van zijn tegenhanger, het eetluststimulerende hormoon ghreline, toe.
Daarnaast kan een bestaand slaaptekort ook de functionaliteit van de hypothalamus zelf beïnvloeden. Omdat een vermoeide hypothalamus, net als uitgeputte mensen, meer fouten maakt. Functionele stoornissen in de ventromediale hypothalamus als gevolg van slaapgebrek kunnen daarom niet worden uitgesloten.
Geen verzadigd gevoel bij overgewicht
Er is nog een andere situatie die problematisch kan zijn als het gaat om het leptinegehalte. Als je overgewicht heeft, zal jouw hypothalamus uiteindelijk niet meer reageren op verhoogde leptinespiegels. Het hormoon wordt uitgescheiden door vetcellen in het lichaam. Hoe meer vetcellen er in het organisme zijn, hoe hoger het basisniveau van leptine.
Veel buikvet produceert daardoor voortdurend grotere hoeveelheden leptine. De hormonen zwemmen vervolgens in hoge concentratie rond in de bloedbaan en in de hersenen alsof het de normaalste zaak van de wereld is.
De hypothalamus denkt dit ook en ziet het verhoogde leptineniveau niet langer als een indicatie van verzadiging. Het resultaat: je voelt je zelfs na een stevige maaltijd niet vol.
Gebrek aan verzadiging door ziekte of medicatie
Gebrek aan verzadiging door ongezonde eetgewoonten
De consumptie van calorierijk voedsel en de daaruit voortvloeiende zwaarlijvigheid zijn echter niet de enige voedingsoorzaken die tot een gebrek aan verzadiging kunnen leiden. Het andere uiterste is ook schadelijk. Dit betekent: extreme diëten en hongerdiëten kunnen ook de hypothalamus verstoren en het vermogen ervan om het gevoel van verzadiging op te wekken verminderen.
Stel je voor dat je van de ene op de andere dag ineens maar één heel kleine maaltijd per dag gaat eten. Bij een radicaal dieet zijn deze vaak erg laag in voedingsstoffen en dekken ze nauwelijks je dagelijkse voedingsbehoefte.
Je hypothalamus vindt dat de maaltijd veel te weinig voedingsstoffen bevat en weigert een staat van verzadiging te melden. Het resulterende aanhoudende hongergevoel maakt het voor veel mensen moeilijk om zich aan een dieet te houden.
Een gebrek aan verzadiging is vaak een kwestie van opvoeding
Verkeerde eetgewoonten, waarbij mensen geen grenzen hebben tijdens het eten, worden vaak aangeleerd. Dit geldt vooral in gevallen waarin mensen geen onderscheid kunnen maken tussen hongergevoelens en emotionele behoeften. Op dezelfde manier kan het verkeerd omgaan met het voedselinnameritueel ertoe leiden dat je je niet vol voelt.
- Hebben je ouders je als kind vaak beloond of getroost met snoep? Dan zie je voedsel misschien nog steeds meer als een vervangende bevrediging dan als een bron van voedingsstoffen.
- Had je in jouw jeugd vaak niets te doen en ging je dan uit verveling eten? Voor jou kan een maaltijd meer als afleiding dan als opvulling dienen.
- Moest je thuis altijd je bord leegeten, of je nu honger had of niet? In zo’n geval heb je misschien geleerd je gevoel van volheid te negeren.
- Of heb je er misschien een gewoonte van gemaakt om jouw eten haastig naar binnen te slurpen als onderdeel van jouw hectische leven van alledag? Bij het slikken vult de maag zich sneller dan gemiddeld en het herhaaldelijk overstrekken van de maagwanden kan de mechanoreceptoren ongevoelig maken.
